Sienkiewicz (Sinkiewicz) Antoni (zm. 1825), uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, pułkownik armii Ks. Warsz.
Wg Antoniego Trębickiego był «prostym szlachcicem»; występujących w literaturze informacji, że S. walczył w konfederacji barskiej oraz że był rotmistrzem kawalerii narodowej nie udało się potwierdzić. Był domownikiem, rządcą u Kazimierza Nestora Sapiehy, do czasu, «gdy już nie stało czym rządzić» (J. Bułhakow). Uczęszczał jako arbiter na posiedzenia Sejmu Wielkiego, a 29 IV 1791 przyjął na ratuszu Starej Warszawy obywatelstwo miejskie. Dn. 5 X 1791 przyjęty został do Tow. Przyjaciół Konstytucji 3 Maja. Pracował w Komisji Policji Straży Praw; od stycznia 1792 sprawował kierownictwo jednej z dwóch intendencji policji warszawskiej. Sam też spełniał funkcję agenta, «chodzac po szynkach i kaffenhauzach» i śledząc z siedziby arcybiskupa unickiego posła rosyjskiego J. Bułhakowa (na co tenże skarżył się w czerwcu 1792). Jako intendent wydziałowy otrzymywał (w lutym 1794) pensję w wysokości 3 750 zł rocznie.
S. wziął udział w powstaniu kościuszkowskim, dowodząc 18 IV 1794 «pospólstwem» w szturmie na pałac O. Igelströma i na kościół i klasztor Kapucynów. Był członkiem Deputacji Indagacyjnej Rady Zastępczej Tymczasowej i Rady Najwyższej Narodowej (RNN). Należał do najpracowitszych jej członków. Dn. 30 VI 1794 otrzymał pozwolenie RNN na wyjazd do obozu Tadeusza Kościuszki, a 5 VII ustąpił z Deputacji Indagacyjnej. Po Maciejowicach był komisarzem prowiantowym przy dywizji gen. Józefa Zajączka; Trębicki nazywał go w tym czasie «faworytem» Zajączka i zarzucał im obu zlekceważenie niebezpieczeństwa i dopuszczenie do rzezi Pragi.
W okupowanej przez Prusaków Warszawie S. należał do konspiracyjnego klubu warszawskiego i jako jego emisariusz jeździł w r. 1796 na Wołoszczyznę, był w Bukareszcie, skąd w grudniu t.r. udał się do oddziałów tworzonych przez Joachima Deniskę w Filipowicach. Miał być w legionach (J. Kowecki), lecz nie udało się potwierdzić tej wiadomości. Nie wiadomo w jakich okolicznościach został pułkownikiem; w tej randze walczył w armii Ks. Warsz. pod dowództwem gen. Zajączka w kampanii 1807 r. Dn. 6 III 1807 otrzymał nominację na «adiutanta – komendanta do kawalerii»; w marcu t.r. S., «oficer znany z waleczności», dowodził oddziałem 300 kawalerzystów z 1. p. kawalerii narodowej i pospolitego ruszenia. W dwóch starciach w rejonie Szczytna i Pasymia rozbił oddziały kozackie i 22 VI powrócił do kwatery Zajączka w Napiwodzie. Następnie wraz z dywizją udał się w rejon Giżycka i Augustowa; po pokoju w Tylży zapewne przebywał z dywizją w okolicach Warszawy, potem w Kaliskiem. W r. 1808 odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Virtuti Militari. Po ustanowieniu dekretem królewskim z 4 III 1808 komendantów placu w Ks. Warsz., S. otrzymał stanowisko komendanta Góry Kalwarii; jako komendant 3. stopnia pobierał 6 tys. zł rocznie. W wojnie z Austrią walczył pod dowództwem Zajączka, odnosząc sukcesy w starciach z załogami, patrolami i transportami nieprzyjaciela, m.in. ok. 6 VI 1809 wyparł posterunek austriacki z Mniszewa, a następnie wyruszył z Pilicy, by wesprzeć Zajączka i gen. Maurycego Haukego w walkach w rejonie Radomia i Nowego Miasta Korczyna. W r. 1810 przeniesiony został w stan spoczynku. Zmarł w r. 1825; jego pogrzeb odbył się 12 IV t.r. w Warszawie.
Portret przedstawiający zapewne S-a, a nie Józefa Sienkiewicza, dziadka Henryka, w mundurze pułkownikowskim i z Krzyżem Virtuti Militari, reprod. w: „Przekrój” 1984 nr 2038 (B. Wachowicz); – Falkowski J., Obrazy z życia kilku ostatnich pokoleń w Polsce, P. 1884 III 123; Gembarzewski, Wojsko Pol., 1807–14; Kalinka W., Sejm Czteroletni, W. 1991; Kornatowicz J., Generał Rymkiewicz, P. 1930; Kosim J., Pod pruskim zaborem, W. 1980; Kukiel M., Próby powstańcze po trzecim rozbiorze 1795–1797, W. 1912; Nadzieja J., Generał Józef Zajączek 1752–1826, W. 1975; Pawłowski B., Historia wojny polsko-austriackiej 1809, W. 1935; Skałkowski A., O cześć imienia polskiego, Lw. 1908; tenże, Towarzystwo Przyjaciół Konstytucji 3 Maja, „Pam. B. Kórn.” 1930 nr 2; tenże, Z dziejów insurekcji, W. 1926; Smoleński W., Emigracja polska, W. 1911; tenże, Mieszczaństwo warszawskie w końcu XVIII w., W. 1976; tenże, Studia historyczne, W. 1925; Staszewski J., Wojsko polskie na Pomorzu w r. 1807, Gd. 1958; Tokarz W., Insurekcja warszawska, Lw. 1934; tenże, Rozprawy i szkice, W. 1959 I; Zahorski A., Centralne instytucje policyjne w Polsce w dobie rozbiorów, W. 1959; – Akty powstania Kościuszki; Arch. Wybickiego, II; Kalinka W., Ostatnie lata panowania Stanisława Augusta, Dokumenty, P. 1868 II 402; Trębicki A., Opisanie sejmu […] 1793 r. O rewolucji 1794 r. (Przypisy i objaśnienia J. Koweckiego), W. 1967; – „Kur. Warsz.” 1825 nr 88; – AGAD: Zbiór Popielów 223; B. Kórn: rkp. 937; B. PAN w Kr.: rkp. 8745 nr 114; – Łoza, Kawalerowie Virtuti Militari (mszp. w posiadaniu Zbigniewa Zacharewicza z Kr.).
Red.